Architectuur met gevoel

Een tuinarchitect creëert een ruimte waarin de verhoudingen kloppen. Dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Uiteraard komen tijdens de studie tuin- en landschapsarchitectuur alle benodigde theorieën ter sprake en wordt een tuin tot in de details op tekening uitgewerkt. Interessant wordt het echter pas wanneer zo’n tekening verandert naar tuin. Pas dan is te beoordelen of de verhoudingen ook daadwerkelijk kloppen. Of de afwisselende ruimtes harmonieus op elkaar zijn afgestemd, of variabele hoogtes het ruimtelijke gevoel vergroten, of een leeg deel – denk aan een gazon – ook echt rust geeft en of een zichtlijn de oneindigheid benadrukt.
Is er uiteindelijk sprake van een ‘levende’ tuin, dan gaan ontwerptheorieën over in gevoel. Enkel op gevoel is een door een architect ontworpen tuin te beoordelen. Voelt de tuin goed, dan zijn woorden overbodig.
Wie iets meer van architectuur wil begrijpen, verdiept zich eens in Dom Hans van der Laan (1904 -1991). Hij neemt in de 20e-eeuwse architectuurgeschiedenis een unieke plaats in. Van der Laan was een benedictijner monnik en architect én een van de leidende figuren van de Bossche School. In Nederland en België zijn diverse gebouwen van hem te bewonderen.

Het plastische getal

De architectuur van de Bossche School kenmerkt zich door de liefde voor soberheid, maatvoering en schaarse ornamentiek. De stijl is gebaseerd op de theorieën van Van der Laan die tijdens zijn leven geïnteresseerd raakte in de vormgeving van liturgische voorwerpen en kerkelijk meubilair. Daarnaast werd zijn belangstelling gewekt voor bouwkunst. Hij vroeg zich af wat architectuur in essentie is en kwam met een theorie over ruimte, vorm en grootte. Vervolgens ontwikkelde hij een kwantitatief systeem vanuit een proportionele reeks van acht maten die zich onderling verhouden in een ratio die bij benadering 3:4 bedraagt; het plastische getal. Dat plastische getal, deze verhoudingenreeks, vormt de basis in al zijn ontwerpen. Toegegeven, deze heel summiere uitleg klinkt behoorlijk theoretisch. Beter is het daarom om de ontwerpprincipes van Van der Laan te ervaren, te voelen. De naar hem genoemde stichting organiseert jaarlijks een Van der Laan-dag. Daarnaast zijn bijvoorbeeld de abdij Sint Benedictusberg in Mamelis en de abdij Roosenberg in Waasmunster openbaar toegankelijk. Ze behoren tot zijn belangrijkste werken.

Rondlopend vergeet de bezoeker alle theorieën en neemt het gevoel de overhand. Simpelweg omdat alle verhoudingen kloppen. Woorden zijn dan overbodig. vanderlaanstichting.nl

In deze uitgave reportages over:

Villa Arte
Michel Verhoeven & VSB Wellness
Mocking Hoveniers
Jaap Sterk Exteriors & Schellevis
Fons Linders Tuinmeesters
Studio Linda Wester & Kerama Group & Compass Pools
Van van Ee
Beeldentuin Etretat
Luijendijk Hoveniers & Biotop
VDK-VDW & Alterwood
Bindels Buiten Beleving
De Hoog Hoveniers
Roald Tuindesign & Byzonder Buyten